#राष्ट्रीय नैसर्गिक शेती अभियान
शेतकरी मित्रांनो, आज रासायनिक शेतीमुळे मातीचं आरोग्य खालावतं आहे, उत्पादन खर्च वाढतो आहे आणि आरोग्याचे प्रश्नही वाढत आहेत. या सगळ्याला पर्याय म्हणून केंद्र सरकारने सुरू केले आहे — राष्ट्रीय नैसर्गिक शेती अभियान (NMNF). ही योजना निसर्गाशी सुसंगत पद्धतीने शेती करण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रोत्साहित करते
🌱 योजनेचा उद्देश :
या योजनेचा उद्देश म्हणजे शेतकऱ्यांना रासायनिक खतं आणि कीटकनाशकांपासून मुक्त करून नैसर्गिक पद्धतीने शेती करण्यास प्रवृत्त करणे.
यामुळे —
-
मातीचं आरोग्य सुधारेल
-
पाण्याचा अपव्यय कमी होईल
-
शेतकऱ्यांचा नफा वाढेल
-
आणि अन्न अधिक पौष्टिक बनेल
🌾 मुख्य वैशिष्ट्ये :
-
देशभरात नैसर्गिक शेतीचा प्रसार
-
शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन
-
स्थानिक पातळीवर Bio-Input Resource Centre (BRC) स्थापन
-
1 क्लस्टर = 50 हेक्टर क्षेत्र + 125 शेतकरी
-
कमी खर्चात उत्पादन देणाऱ्या नैसर्गिक पद्धतींचा अवलंब
-
जैवविविधता, माती आणि पर्यावरण जपण्यावर भर
👩🌾 शेतकऱ्यांसाठी फायदे :
-
शेतीचा खर्च कमी, नफा जास्त
-
माती, पाणी आणि हवेचं संरक्षण
-
उत्पादन रसायनमुक्त आणि बाजारात मागणी असलेलं
-
रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी
महाराष्ट्रातील अंमलबजावणी :
या अभियानांतर्गत महाराष्ट्र राज्यात एकूण १७०९ क्लस्टर (गट) स्थापन करण्यात येणार आहेत. प्रत्येक क्लस्टर ५० हेक्टर क्षेत्रावर आधारित असेल आणि प्रति क्लस्टर १२५ शेतकरी सहभागी असतील.
म्हणजेच, एकूण ८५,४५० हेक्टर क्षेत्रावर आणि २,१३,६२५ शेतकऱ्यांपर्यंत ही योजना राबवली जाणार आहे.
प्रत्येक ३ क्लस्टरसाठी २ जैवभांडवल संसाधन केंद्रे (Bio-Input Resource Centres – BRCs) स्थापन केली जातील. अशा ११३९ केंद्रांमधून जैवखते आणि सेंद्रिय इनपुट्स शेतकऱ्यांना उपलब्ध होतील.
आर्थिक तरतूद :
या दोन वर्षांच्या (२०२५-२६ ते २०२६-२७) कालावधीतील एकूण ₹२५५.४५ कोटी निधी मंजूर करण्यात आला आहे.
- केंद्राचा हिस्सा: ६०% (₹१५३.२७ कोटी)
- राज्याचा हिस्सा: ४०% (₹१०२.१८ कोटी) प्रशिक्षण उपक्रमांसाठी १००% केंद्र सरकारकडून निधी दिला जाईल.
५० हेक्टर क्षेत्रावर १२५ शेतकऱ्यांसाठी दोन वर्षांसाठी उपलब्ध घटकनिहाय तरतूद खालीलप्रमाणे आहे:
| क्र. | घटक | दोन वर्षांसाठी तरतूद (रु. लाख) | |
|---|---|---|---|
| 1 | कृषी सखी मानधन (शेतकरी प्रशिक्षण, विस्तार व दस्तऐवजीकरण) | 2.40 | |
| 2 | ग्रामपंचायत स्तरावर जनजागृती कार्यक्रम | 0.16 | |
| नैसर्गिक पद्धतीने शेतीसाठी शेतकऱ्यांना प्रोत्साहनपर अर्थसाह्य | 10.00 | ||
| 4 | नैसर्गिक शेतीचे प्रमाणीकरण | 1.05 | |
| 5 | अभिमुखता कार्यक्रम (Orientation Program) | 0.048 | |
| 6 | अभ्यास साहित्य, शेतकरी डायरी, FAQ पुस्तिका | 0.25 | |
| 7 | कृषी सखी यांना मोबाईल उपकरण सहाय्य | 0.08 |
🧾 अर्ज प्रक्रिया (How to Apply) :
-
अधिक माहिती किंवा ऑनलाइन अर्जासाठी भेट द्या: www.maharashtra.gov.in
-
शासकीय संपर्क: तुमच्या जिल्हा कृषी अधिकारी कार्यालय
-
💡 टीप: अर्ज करताना सर्व माहिती अचूक भरा आणि अर्ज सादर करण्यापूर्वी CRP किंवा कृषी कार्यालयाकडून मार्गदर्शन घ्या.
